Auke Visser´s ESSO Tankvaart Mij. Site | home
Essofoon - 32e jaargang 1986 Nr 3 en 4
Essofoon - 32 jaargang 1986
No. 3-1986
Van Harten bouwde Esso Donge op schaal na.
Papendrecht - De Nederlandse binnenvaarttanker Esso Donge is op schaal na gebouwd en onlangs overgedragen
aan het Nationaal Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Bouwer van het 2.20 meter lange model is Arie van Harten.
Na twee jaar hard werken en veel geduld is hij er in geslaagd uit cirka 8000 onderdelen een getrouwe kopie te maken
van de 'echte' Esso Donge.
Van Harten is zeer vertrouwd met de scheepvaart. Zijn vader voer bijna 30 jaar op de Essobinnenvaarttankers en hij-
zelf jarenlang op de schepen van de Esso Tankvaart Maatschappij (ETM). De redaktie van de Esso· foon zocht hem
op in z'n woonplaats Papendrecht en mocht een blik werpen op de 'werf in de nok van zijn woning.
Voor Van Harten was dit de eerste opdracht. Enkele jaren geleden monsterde hij af van de mammoettanker Esso
Nederland en kwam in de ziektewet terecht. Na verloop van tijd werd dat de WAO, 'zonder vooruitzichten'. Behalve
lezen (scheepvaartverhalen) en vissen had hij geen verdere hobby's. Om toch de tijd zo nuttig mogelijk te besteden
begon hij scheepjes te bouwen. Alle modellen die hij maakte uit bouwdozen, verkocht hij weer.
Toen Arie van Harten de smaak eenmaal te pakken had, wilde hij iets gaan bouwen van echte waarde. Zijn verregaan-
de kennis en vaardigheid op dit gebied, waren voor het Nationaal Scheepvaart Museum in Amsterdam aanleiding met
hem 'in zee' te gaan. Men had namelijk dringend behoefte aan een model van een moderne binnenvaarttanker. Het
resultaat staat nu twee jaar later in het museum.
Van Harten in z'n scheepswerf.
Messing.
Voor een modelbouwer vormen bouwtekeningen het grootste probleem. Niet om ze te lezen, maar om er over te be-
schikken. "Heb je geluk, dan liggen er op een stoffige zolder bij de bouwer van het schip een paar. Soms ook zijn de
tekeningen of foto's te bemachtigen bij de (soms toenmalige) reder." V oor de Esso Donge beschikte Arie over enke-
le tekeningen van Esso alsmede over een paar kleurenfoto's. Het materiaal dat Arie verwerkt is messing. "Dat laat
zich heel goed bewerken, bezit een koperkleur, maar verkleurt niet zoals koper." Daarnaast werkt hij met hout.
Werkwijze.
Het bouwen op schaal (1:50) is volgens Van Harten niet erg ingewikkeld. Wel een kwestie van geduld en het vermog-
en om na tegenslag gewoon verder te gaan. "Bij de Esso Donge bestond tevens de wens van de opdrachtgever om
het achterschip van hout te maken. Na een maand kwam ik tot de konklusie dat zo'n massieve klomp zich nauwelijks
laat bewerken tot een fraaie stroomlijn. Op mijn voorstel ben ik toen opnieuw begonnen in messing. Dat bleek sukses-
vol te zijn."
"Het middenschip is vrij eenvoudig te bouwen. Voor- en achterschip met alle details een stuk moeilijker. Het leiding-
systeem aan dek met alle afsluiters kostte veel tijd. Elke afsluiter alleen al bestaat uit 13(!) onderdelen en bijelkaar
telt het schip 70 afsluiters. Elk onderdeeltje maakte ik zelf. Van de opdrachtgever kreeg ik gereedschappen zoals
een draaibankje en een speciale soldeerbout. "
Machinekamer.
Nu staat de Esso Donge in het museum in Amsterdam, waar hij samen met andere modellen voor het publiek te be-
wonderen valt. Arie Van Harten is alweer aan een volgende opdracht begonnen. Het wordt de machinekamer van
een mammoettanker ter grootte van de voormalige Esso Nederland (250.000 ton). Ook hier weer op schaal 1 :50.
De huid van het achterschip wordt over een bepaalde lengte opengewerkt, waardoor de machinekamer in volle om-
vang en grootte is te zien. Of zoals Van Harten het zegt: "Ik probeer een soort kathedraal-effect te creeren, waarin
de kijker als het ware gevangen wordt."
Om alle details natuurgetrouw na te bouwen beschikt hij inmiddels over zo'n 1700 tekeningen op mikrofilm. Deze
kunnen met behulp van een speciale 'viewer' zichtbaar worden gemaakt. De benodigde bouwtijd schat hij op vijf jaar.
Arie van Harten (r) met Scheepvaartmuseum-direkteur Hazelhof Roelfsema.
Wens.
Een wens van Arie van Harten is (kommerciële) opdrachten te krijgen van het bedrijfsleven. "Je ziet dat bedrijven
steeds meer geld gaan uitgeven aan kunst. Het op schaal bouwen van fabrieken e.d. valt daar ook onder. Als (oud)
Esso-man zou ik bijvoorbeeld best een raffinaderij of kantoorgebouw op schaal na willen bouwen."
Arie van Harten maakte met sukses van de nood een deugd en durft die uitdaging ook verder aan. Van de vroege
ochtenduren tot ver in de avond is hij met loupe, soldeerbout en pincet in de weer op zijn zolderkamer in Papen-
drecht. Zijn vrouw zegt Arie minder te zien, dan toen hij nog voer.....
Essofoon - 32 jaargang 1986
No. 4-1986
Afscheidsreceptie werd grootse ETM-reünie.
Botlek - Na 36 jaar dienstverband is Jaap Pronk met vervroegd pensioen gegaan. Vele kollega's en oud ETM-ers
kwamen hem, zijn echtgenote en kinderen de hand schudden. Voor de afscheidsreceptie op 28 februari jl. hadden
alle (ex) ETMofficieren en gepensioneerden een uitnodiging ontvangen. Velen hadden gehoor gegeven aan de op-
roep.
In zijn toespraak memoreerde Kees van der Horst, als vertegenwoordiger van het ETM-management, de tijd van
weleer toen 'Japie' als Assistent Werktuigkundige bij de ETM in dienst kwam. Ook overhandigde hij hem de service-
button voor 36 dienstjaren. Voorts waren er gelukstelegrammen van L. v.d. Waal (oud direkteur ETM), J. Vlug en
R. Ringma (resp. oudgezagvoerder en -bootsman).
Carrière.
Kollega Hoofdwerktuigkundige Frans van Asten zei dat het niet meevalt om na zoveel jaren afscheid te moeten
nemen. " De tijd is nu gekomen om je te integreren met het huishouden." Namens alle kollega's van de vaart en
kollega's van de Raffinaderij overhandigde Van Asten een prachtige stereo-ontvanger.
In zijn slotwoorden zei Jaap Pronk indertijd het voornemen te hebben gehad om maar één jaar bij de ETM te blijv-
en. "Maar het beviel mij bij de 'Herenmaatschappij' zo goed dat het er uiteindelijk 36 zijn geworden."
Nu het einde van de ETM met rasse schreden nadert sprak Pronk zijn voldoening uit over het feit dat velen op een
goede manier aan een vervangende baan zijn geholpen, waarvan een aantal bij Esso Nederland. Ook zei 'baas'
Pronk nooit meer een stap aan boord te zullen zetten. "Het afscheid nemen van de vaart gaat niet gepaard met
enige weemoed. Ik heb nu m'n eigen schip."
Reünie.
Het afscheidsfeest van Jaap Pronk had tevens het karakter van een reünie. Velen waren gekomen om elkaar
nog eens te zien en te spreken. Eén van de oudste ETM-ers was electriciën Krako, 78 jaar oud. Anderen zoals
hofmeester Piet Stoutjesdijk (Ome Piet) , 71 jaar, waren ook naar Rotterdam gekomen. De bijeenkomst had
dan ook iets weg van een afscheid van de ETM. De tijd van de grote tankers en de vele avonturen lijkt nu definitief
voorbij.