Bron : Bataviaasch nieuwsblad 20-12-1926 DE NIEUWE RAFFINADERIJ DER KOLONIALE. In ons ochtendblad gaven wij reeds eenkort overzicht van de feestelijke opening van de raffinaderij der Nederlandsche Koloniale Petroleum Maatschappij te Soengei Gerong. Alvorens in nadere bijzonderbeden te treden over deze gebeurtenis zelve willen wij ter betere oriënteering onzer lezers een kort overzicht geven van de positie van de Koloniale in Ned.-Indië. Op Java bezit de Koloniale 5 concessies, n.I. Petak, Tremboel, Lodan, Sebogo en Goejangan, tezamen een oppervlakte bestrijkende van 7000 H.A. Hiervan zijn slechts Tremboel en Petak, en dan nog in zeer geringe mate, productief. Vroeger leverde Tremboel een tamelijke hoeveelheid olie op, doch sinds eenigen tijd is de productie dezer concessie belangrijk teruggeloopen en op het oogenblik is het alleen de concessie Petak, die nog een eenigszins loonende productie geeft, n.I. ongeveer 40 á 60 ton per dag. Deze olie wordt verwerkt te Kapoean, 5 K.M. ten Zuid-Westen van Tjepoe. Verder bezit de Koloniale in Madoera optie op de concessie Lerpak ter grootte van 1989 H.A.: de concessies Toengkoedasing en Mintott, gezamenlijk 7223 H.A. in N.O.H. Borneo en ten slotte acht concessies in Palembang, n!. Talang Akar, Mambang, Loeboek Batoe, Tiroek Tinggal. Sebasa, Redan, Soengei Bakoel, Kloempang (de laatste alleen voor gas tezamen groot 16934 H.A. De concessies in N.O. Borneo zijn nog niet in exploratie, doch binnenkort zal daar een geologisch onderzoek worden ingesteld. Van de concessies in Palembang zijn de belangrijkste Talang Akar, Mambang en Loeboek Batoe. Op de concessie Talang Akar — groot 2461 H.A.— zijn 35 putten aangeboord, die gedeeltelijk in exploitatie zijn. Door een 130 K.M. lang pijpleiding, die in tegenstelling met de leidingen van de Bataafsche, grootendeels ondergronds is, wordt de olie van deze concessie naar Soengei Gerong gevoerd. Halverwege bevindt zich het tussehenstation Modong, dat de olie naar het eindpunt voortstuwt door pompen. De leiding gaat door drie groote rivieren heen, de Lemateng, de Ogan en de Pladjoerivier. Talang Akar levert een productie van ongeveer 500 ton per dag, voldoende tot het in exploitatie houden der raffinaderij, echter geenszins voldoende om een bedrijf, waarin tot dusverre een kapitaal van 70 millioen — alleen de aanleg der raffinaderij heeft meer dan Fl 10.000.000 gekost — werd gestoken, rendabel te maken. Loeboek Batoe en Mambang zijn in exploitatie, doch zijn nog niet productief. Mambang gaf vroeger een vrij goede productie, thans is die weer verdwenen. Van de overige Palembangsche concessies worden weinig of geen verwachtingen gekoesterd. Zoo ziet men. dat de Koloniale sinds haar oprichting in weinig of geen gelukkige dagen gekend heeft en dat er ook weinig reden is, gezien de verwachtingen van de in 't bezit zijnde concessies, om zonder uitzicht op uitbreiding van het bezit, optimistisch gestemd te zijn. De bouw van de raffinaderij is dan ook niet gebaseerd op de acht bestaande Palembangsche concessies, doch tot de oprichting werf besloten, toen ongeveer anderhalf jaar geleden de waarschijnlijkheid kwam vast te staan, dat de Koloniale een aantal nieuwe concessies zouden worden verleend gelegen in Semarang, Bapo, Rembang, Tinawoen, Panolan, Djepoen, Banjoebang en Genoenoeng. Het behoeft dan ook geen betoog, dat de verworping van de ontwerp-overeenkomst in de voorjaarszitting van den Volksraad aan de orde gesteld, door een kleine meerderheid in dat college, groote teleurstelling heeft gewekt. Is de veronderstelling juist, dat de tegenstemmers in den Volksraad niet volledig ingelicht waren en dat het afstemmen hiervan een gevolg is — ook de heer ten Berge, lid van den Raad, die den tocht naar Soengei Gerong meemaakte, repte hiervan — dan is het voor de Koloniale te hopen, dat de Regeering de Kamer beter oriënteeren zal ! Na deze, vluchtige, inleiding zal men eenigszins een beeld kunnen vormen van de huidige positie der Koloniale en thans zullen wij overgaan tot een nadere beschrijving van de feestelijke gebeurtenis. Oorspronkelijk lag het in de bedoeling de genoodigden van Java — hen, die de uitnoodiging aannamen, noemden wij reeds in het ochtendblad — met de "Van Lansberge" naar Soengei Oerong over te brengen, doch hierop bleek slechts een twaalftal plaatsen beschikbaar, zoodat naar een andere bootgelegenheid omgezien moest worden. Deze was spoedig gevonden in de "Van Heutsz", het nieuwe dubbelschroef- motorschip der K.P.M., die de vorige week Woensdag te Priok gearriveerd was. Deze werd door de Koloniale gecharterd en zoo kreeg het veertigtal gasten de gelegenheid de reis met dit fraaie schip te maken. Zooals men weet, is de "Van Hetsz" een zusterschip van de "Cremer" en bestemd voor de vaart van Belawan op China (Penang, Singapore, Amoy, Swatow, Hongkong), voornamelijk als koelieschip. Het bevat drie koeliedekken, kan 2600 dekpassagiers vervoeren, benevens 45 1e en 2e klasse passagiers. Verder is er nog plaats voor acht man bewakingspolitie onder een commandant. Zooals men weet gaat er op de koelieschepen der K.P.M. steeds een bewakingsdetachement der veld-politie mede. Het schip meet 4650 ton, is 119 M. lang, 10 M. breed, heeft een electrische stuurinrichting en een electrische loglijn, die in de kaartenkamer gecontroleerd wordt. De Van "Heutsz" is gebouwd op de werf van „de Schelde" te Vlissingen en liep 13 Maart van dit jaar van stapel. De uitrusting en afwerking zijn bijzonder keurig, zonder dat het practische uit het oog is verloren. Zoo kan een 1e klas hut door het neerklappen van een derde couchette in een oogwenk in een 2e klas hut herschapen worden. De maximum-snelheid bedraagt 14 1/2 mijl. Het schip is toegerust met 2 Sulzer-Dieselmotoren. Na een uiterst genoegelijk reisje — het vertrek was Donderdagmorgen circa 8 uur — arriveerde men Vrijdagmorgen tegen 12 uur te SoengeiGerong, waar de gasten verwelkomd werden door de heeren Horstmann, directeur der Koloniale en O'brien, vertegenwoordiger in Ned. Indië. Een vijftien-tal der genoodigden die nog nimmer met Palembang kennis gemaakt hadden, had den wensch te kennen geven, gaarne een tochtje naar deze hoofdplaats te maken en spoedig was dit uitstapje georganiseerd. Veel tijd was er echter niet, want inmiddels was het half twee geworden en om drie uur moest het motorbootje, dat de Palembang-gangers overbracht, weer terug zijn, daar alle beschikbare booten tegen dien tijd de talrijke genoodigden uit den omtrek moesten afhalen. Zoo werd Palembang dus, op Amerikaansche wijze — lag over deze heele reis niet een Amerikaansch tintje? — in veertig minuten „gedaan." Om half drie stond het gezelschap weer op den steiger te Palembang, maar... de motor van het bootje was koppig en verkoos niet te loopen. Een tweetal Volksraadsleden scheen de terugreis in een inlandsche kano te willen ondernemen, maar hoe wankel bewoog zich dit ranke vaartuig op de diepe en donkere Moesi . Zelfs het dapperste Volksraadslid zou een dergelijk waagstuk — want al komt men in den Volksraad dikwijls voor heeter vuren te staan, een waagstuk blijft het — te veel geweest zijn en spoedig zag men de beide heeren zich dan ook aan boord van een nabij liggend, grooter vaartuig hijschen ! Na een half uurtje wachtens echter liep de motor weer en tegen half vier waren de inmiddels zeer hongerige passiers weer op de "Van Heutsz" aangeland. Tegen vijf uur verzamelden de genoodigden zich in de Sociëteit te Soengei Gerong, die langzamerhand geheel vol raakte. Toen ieder gezeten Jwas, vroeg de heer Horstmann het woord, voor het uitspreken van de openingsrede. Hij heette allen namens de „Koloniale" hartelijk welkom en gaf de verzekering dat de aanwezigheid van ieder der gasten op hoogen prijs werd gesteld. Hierna gaf hij enkele algemeene inlichtingen over het standpunt der Koloniale, die wij in extenso laten volgen. Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad tot eindelijk deze inrichting hier tot stand is gekomen en het feit harer voltooing beteekent voor onze maatschappij een mijlpaal op een lang on doornig pad. Het is misschien voor onze onderneming een vrij groot waagstuk om, tot dusverre slechts steunend op één belovende petroleum concessie, zulk een omvangrijk raffinagebedrijf te vestigen. Wij hopen echter dat het ons mogelijk zal zijn op don duur onze vleugels verder uit te slaan en onze petroleumproductie hooger op te voeren, daarbij vertrouwende op den juisten kijk onzer regeering inzake de open deur-politiek in Ned. Indië, wat betreft de ruime en vrije deelneming van buitenlandsch kapitaal, ons zoodoende de gelegenheid gevende ook ons aandeel ter ontwikkeling der petroleumindustrie in onze koloniale gewesten bij te dragen. Ik vertrouw ook dat de Volksvertegenwoordiging de belangrijkheid van dit internationale vraagstuk zal willen erkennen en hare goedkeuring aan het regeeringsbeleid zal willen hechten. Men heeft ons, geloof ik, wel eens willen verwijten dat bevalve dan den ruimsten steun van het Amerikaansch kapitaal en het profijt dat wij kunnen trekken uit de belangrijke technische kennis en ondervinding van onze Amerikaansche relaties (welke omstandigheden wij gaarne en dankbaar erkennen) wij eigenlijk geheel als vreemdelingen zouden zijn te beschouwen, doch togen zulk een opvatting meen ik terecht te moeten opkomen. Onze maatschappij is een sedert 15 jaren in Nederland gevestigde naamlooze vennootschap met uitsluitend Nederlandsche bestuurders. Mijn collega's in Holland en ik zelf hebben van begin af aan hare leiding gehad en in hare ontwikkeling persoonlijk steeds het grootste belang gesteld. Evenmin als wij zouden kunnen of willen aantoonen dat wij ons het benoodigde groote kapitaal niet uit Amerika hebben verschaft zouden, naar ik vermoed, andere Nederlandsche ondernemingen met stelligheid kunnen beweren dat hunne aandoolen zich niet voor een groot gedeelte in buitenlandsche handen bevinden. Zulks doet echte mijns inziens niets ter zake, want het kapitaal als zoodanig heeft en erkent geen nationaliteit. Waar het uitsluitend op aankomt is, dat bet kapitaal op juiste en wettige wijze aangewend worde en dat het onder deze voorwaarden vrij en concurrecrend worde toegelaten. Het zal zich alsdan beijveren ook de nationale belangen van het land waarin het opereert niet uit het oog te verliezen, maar trachten zich alom vrienden te verwerven en zich populair te maken; ten minste van dit standpunt hebben wij steeds onze zaken in Indië beschouwd, ondanks de magere resultaten ons tot dusverre toebedeeld. Mochten wij ons echter op den duur in deze koloniën een plaatsje in de zon kunnen verwerven, dan is het zeer zeker onze bedoeling op denzelfden weg voort te gaan. Wij hebben er steeds do volle aandacht aan geschonken dat aan het nationaal clement in onze onderneming de juiste plaats worde toebedeeld en vooral ook zullen wij ons verder laten voorstaan om in ons bedrijf zooveel als maar cenigszins mogelijk Nederlandsche werkkrachten aan te nemen en te bezigen en bij het plaatsen van onze bestellingen voor materiaal en uitrusting aan de Nederlandsche handel en industrie de voorkeur te geven. Ik kan hieraan toevoegen dat op heden hier — ongerekend de inlanders — verreweg de majoriteit onzer employés uit Nederlanders bestaat en het constructiewerk voor een overgroot deel door Nederlandsche aannemers werd uitgevoerd. Na deze beschouwingen keerde de heer Horstmann tot de raffinaderij terug, die hij een knap stuk werk noemde. „Het uitgevoerde werk vertegenwoordigt een record in snelheid van constructie, uitgevoerd onder onnoemelijke moeilijkheden zoowel wat betreft de behandeling van het terrein wat zij beslaat, het arbeidersvraagstuk en het transport van materiaal over een afstand van circa 20,000 K.M. vanaf de plaats waar het werd gefabriceerd. De bouw van de raffinaderij en de huizen en gelegenheid tot ontspanning voor het personeel werden onder zulke moeilijke omstandigheden in den zeer korten tijd van slechts ongeveer 18 maanden voltooid. Wij beschikken hier nu echter over een raffinaderij met een dagelijksche capaciteit voor circa 4000 vaten, van de meest moderne constructie met alle toebehooren, insluitende de noodzakelijkheid van werk- en opslagruimte. Een moderne ketel- en krachtinstallatie met stoom en electrische distributielijnen en water-pompfaciliteiten zijn hier geïnstalleerd en wij bezitten verder een speciale inrichting voor het gebruik van vloeibaar zwavelig zuur, voor de fabricatie van geraffineerde olie van hooge kwaliteit. Het was noodig een aparten aanlegsteiger te bouwen van gewapend beton met een vloer van ijzerhout en door den slappen aard van den bodem was het noodzakelijk dat onder alle fundecringen heipalen weiden geslagen. Alvorens echter met eenig constructiewerk kon worden begonnen, zagen wij ons genoodzaakt het drassige terrein met zand uit de rivier op te hoogen en met dit werk was een verplaatsing van niet minder dan 600.000 M 3 gemoeid. Tenslotte om deze ophooging tegen schade door de rivier te behoeden vonden wij het raadzaam om den geheelen oever door een muur van gewapende cementpalen te beschermen. Ik herinner mij nog duidelijk hoe ik voor het eerst ongeveer 9 jaar geleden dit terrein bezocht, hetwelk toen geheel uit oerbosch en moeras bestond, waarin krokodillen, apen en muskieten hoogtij vierden. Ik bracht vervolgons hier weer een bezoek voor ongeveer twee en hall jaar toen slechts het houtgewas eenigszins was gekapt en de aanlegsteiger in aanbouw was en bij mijn terugkomst nu enkele dagen geleden kon ik mijn oogen nauwelijks gelooven bij het zien van hetgeen hier in dien tusschentijd werd verricht en wat als het ware als bij tooverslag uit den grond werd gestampt. Wat wij hier nu hebben, behalve onzeralfinaderij, gelijkt op een kleine gemeente met mooie practische huizen, waarin een groot aantal families zijn gevestigd, voorts een clubgebouw, een zwembassin, watervoorziening en sanitaire inrichtingen, terwijl er nog meerdere verbeteringen in voorbereiding zijn, die ten gerieve en voor ontspanning van ons personeel zullen dienen. Vervolgens richtte spreker zich tot degenen, die verder voor het bedrijf te Soengei Gerong verantwoordelijk zijn. Hij twijfelde er niet aan dat zij hun best zullen doen ter bereiking van de meest bemoedigende resultaten en hoopte dat dit niet alleen hun zelf satisfactie zoo verschaffen, doch ook ten goede zou komen aan de aandeelhouders, die zich zulke enorme offers getroost hebben. De heer Horstmann sprak hierna over de tankboot "Talang Akair",  voor het vervoer der producten. Hij was er trotsch op dat deze boot der Koloniale in den vervolge de groengele kleuren van Den Haag in de Indische wateren vertoont. Na een woord van dank aan degenen die de plannen hebben uitgevoerd — de aannemersfirma Volker had hierin het voornaamste aandeel — en aan de regeeringsambtenaren die hun medewerking eraan gaven, verzocht spr. den heer Tiedeman, Resident van Palembang, de raffinaderij voor geopend te verklaren. Deze zeide hieraan gaarne te voldoen al was het feit dan ook als zoodanig niet van waarde, toch greep spr. de gelegenheid met genoegen aan, een woord te zeggen. Spr. kan getuigen dat het terrein in anderhalf jaar tijds omgeschapen was in een industrieel etablissement dat de vergelijking met alle groote ondernemingen kan doorstaan. Nederlandsch en Amerikaansch kapitaal hebben het aangedurfd in deze moeilijke tijden een onderneming te openen, die door haar geaardheid van internationaal belang is en die zal bijdragen tot de algemeene welvaart van Ned.-Indië en het gewest Palembang. Spreker zegt zich te verheugen in de omstandigheid, dat binnen de grenzen van zijn gewest zulk een belangrijke onderneming ontstond; zijn gewest zal hiervan den terugslag op de welvaart zeker ondervinden. Wanneer de autonome rechtsgemeenschappen zullen zijn gecreëerd, dan zal het bestaan van de petroleumterreinen van de Koloniale, naast die van de Bataafsche, de beteekenis van dit gebiedsdeel verhoogen. En wanneer men de levensvatbaarheid van de autonome gebiedsdeelen wil verhoogen, zal de regeling der financiëele verhouding in dien zin moeten worden getroffen, dat zonder verhooging der lasten voor de onderneming een deel van wat zij aan den fiscus is verschuldigd van het autonoom gebied, direct ter beschikking wordt gesteld, waarbinnen zij gedreven worden. De resident huldigde tenslotte in het Engelsch het Amerikaansche personeel, en verklaarde daarop de raffinaderij voor geopend. Nadat vervolgens de eerewijn was rondgegaan, werd de raffinaderij bezichtigd. Een beschrijving te geven van de verschillende machtige installaties past niet in het kader van dit artikel, maar wel kunnen wij zeggen dat alles ten zeerste de bewondering der toeschouwers wekte. De feestelijkheid werd besloten met een bal in de sociëteit, dat tot vier uur 's morgens duurde. Zaterdagmorgen acht uur werd de terugreis met de "Van Heutsz" aanvaard. Des avonds werd aan boord een afscheidsdiner gegeven, na afloop waarvan verschillende der genoodigden het woord voerden. De heer Schmutzer dankte namens de Volksraadsleden voor de bijzondere gastvrijheid, niet alleen aanboord, doch ook aan den wal genoten. De heer ten Berge voegde aan de woorden van den vorigen spreker nog toe dat het jamrner was dat de Volksraadsleden blijkbaar te weinig ingelicht waren over het bedrijf der Koloniale, toen de ontwerp-contracten in den Volksraad werden behandeld. Nadat enkele sprekers nog een enkel woord gesproken hadden — Prof. Oppenheim vergeleek de verstandhouding tusschen hem en den heer Horstmann bij die van twee boksers die alvorens in den ring te verschijnen een handdruk wisselden, als symbool van een eerlijken strijd — voerde mevr. Schmutzer namens de aanwezigedames het woord. Zij dankte hartelijk voor het gebodene en hoopte dat het niet de laatste maal zou zijn dat de Koloniale een dergelijke trip organiseerde. De heer Horstmann dankte de verschillende sprekers in korte woorden. Zondagmorgen omstreeks tien uur arriveerde de "Van Heutsz" te Priok en hiermee was deze tocht, die in niet geringe mate tot de populariteit der Koloniale zal hebben bijgedragen, ten einde.